Meteen al vraag ik me af of in Marokko ook een verlangen naar de tijd van Swiebertje leeft en welke vormen dit dan heeft? Ook daar zullen geloof en traditionele waarden dergelijke beelden nodig hebben, zoals hier veel BBB, NSC en PVV stemmers de tijd kleuren die nog goed was (en waarbij alle ellende voor het gemak wordt gewist). In dit boek is het niet de keuken van de burgemeester, maar het strand en een terras waar duidelijkheid bestaat, of liever met voor elk zijn eigen duidelijkheid.
***
Hoe een voorschrift over vier kleuren omslagen voor schoolschriftrn tot een nieuwe politieke klasse in Marokko kan leiden, vertelt het verhaal De vreemde geschiedenis van het bouni-schrift. Wat bouni voor kleur is, werd in de jaren tachtig de inzet van een gepolitiseerde stammenstrijd in El Jadida. En passant komen nog wat ins en outs van de politieke situatie in het land aan de orde.
Een volgend verhaal De dag dat Sadam werd opgehangen, speelt grotendeels in Rotterdam kort na de dood van de voormalige brute Iraakse autocraat. De vader van Jafaar kijkt dan hele dagen naar het ophangen van de van de slager van Bagdad. Hij raakt door de vernederende aanpak van Sadam uit zijn doen. Jafaar, werkzaam bij een IT-onderneming in Amsterdam, gaat langzaamaan zijn vader begrijpen. Die behandeling is tegen 'hen' allen gericht. Zijn lief vindt het overdreven en verbazingwekkend dat hij zo denkt. Dit wederzijdse onbegrip betekent een einde aan de multiculturele relatie tussen hen beide.
De
lukrake nummers van het DHJ
gaat over hoe het veranderen van de nummers op de shirts van de
voetballers, hen in verwarring brengt. Een 10 weet niet meer waar
hij voor staat als hij nummer 66 is geworden. Het verhaal zou het midden
houden tussen filosofie en voetbal. Afspraken en duidelijkheid gaan
wankelen door een verandering van iets wat eigenlijk geen betekenis
heeft. Het is mooi gevonden, maar het landt niet; daarvoor is het
verhaal net te dik aangezet en te geforceerd en daarmee ongeloofwaardig.
Driebanden
met vragen en antwoorden op een terras in Casablanca dat is wat
gebeurt in Op
de weg naar de kathedraal.
Het gesprek op het terras verloopt als een twitter fittie
en krijgt al snel een onaangenaam vervolg en veel later volgt nog een ernstiger uitwas. Drinkebroers die
zich gewoon willen vermaken stuiten op slampampers met grimbaarden
die uitblinken door stompzinnigheid.
De radicale estheet draait om een Marokkaan die scheikunde studeert in Frankrijk en die onterecht en met kronkelredenering als terroristische Islamist wordt neergezet. Beargumenteerde tegenargumenten worden daarbij weggewuifd. Racisten denken altijd gelijk te hebben; hoe dom hun meningen ook zijn.
Over iemand die niemand is en iemand wil zijn en die eindigt
in het niets, gaat Iemand
zijn.
Weg van de uitzichtloosheid naar het land aan de overkant van de zee.
Maar een van de grootste rampgebieden van Europa doet ook hier zijn
schrijnende reputatie eer aan. De jongen vertrekt uit Khouribga,
waar Laroudi enige jaren werkte als ingenieur. De fictieve ingenieurs van
L’Office
chérifien des phosphates probeerden vergeeft contact met het
jochie te zoeken. Hij vertrekt met gevaar voor eigen leven. Het is een verhaal om een ellendige reis veilig als lezer
mee te maken. Het doet wel pijn.
Voor
hen die wel blijven is het de vraag hoe de plek in de samenleving
veilig te stellen: door veel herrie te maken of juist heel stil te
zijn en in elk geval te accepteren dat de machtige overheid
uiteindelijk aan het langste touw trekt. Daarover schreef de
techneut/schrijver Het
klootjesvolk overwonnen door de techniek.
Immers: “Techniek
dat is modern! Dat is vooruitgang!”
Hamid stelt op het terras waar hij en zijn vrienden veel kletsen en
weinig drinken over het gebruik van de techniek: “We
zijn dus op de goede weg, de weg van kennis en rationaliteit.” Er
wordt opgelucht gereageerd. Het loopt dus goed af, menen de vrienden. Maar
dat zal nog tegenvallen.
***
Door een taalfout in het
titelverhaal, die de redactie over het hoofd zag, krijgt een prent aan de wand meer aandacht, twee hindes
lessen niet 'haar' dorst, maar 'hun dorst. De bezoeker van de kamer waar ze hangen vraagt
zich af of de prent wel door de beugel kan, waarom staat er geen bok
op en ín welk land leven ze, het verwerpelijke Frankrijk? Zo
onderstreept een goedkope reproductie het geforceerd vasthouden aan
wat was. Maar anderzijds betekent het ook: vrouwen kunnen het zonder man en de wereld is groter dan het
rijk van de Koning.
Het is een mooi vormgegeven boek:
gebonden en met stofomslag. Maar compleet is in de vertaling complet
gebleven en de verklarende woordenlijst bevat meer niet dan wel:
in totaal zeven woorden. Je zou denken dat alle niet al (terloops) in de
tekst verklaarde vreemde woorden (meestal cursief gedrukt) in
aanmerking komen. Om er een paar te noemen: adouls, chechia,
mokkadems en Taguia. Nu blader je als lezer meestal tevergeefs
naar de lijst. Je komt er uiteindelijk achter dat alleen de woorden voorzien
van een asterisk zijn
opgenomen.
Fouad
Laroui
kwam als gepromoveerd econometrist naar Nederland. Later ging hij
doceren aan de afdeling Franse letterkunde van de Universiteit van
Amsterdam en verkreeg de Nederlandse nationaliteit. Het is moeilijk
te negeren dat hij door de UVA werd ontslagen vanwege
MeToo-klachten.
Dat veranderd onvermijdelijk hoe je zijn verhalen leest. Je moet ervoor
moet waken geen verbanden te zien, die zonder deze wetenschap een
dergelijke betekenis niet hadden gehad. De teksten bleven
overigens wel overeind nadat ik over zijn misstappen las. Dat hij zijn zaak verweet
aan racisme verbaast na het lezen van deze bundel niet
meer.
Laroui schreef een boek met verhalen over fricties
tussen traditie en moderniteit, tussen empire en doelwit, tussen
ijdelheid en algemeen belang, tussen neerbuigende grapjes en wankel
zelfvertrouwen, tussen leven in armoede en de droom van meer, en
tussen klootjesvolk en de techniek waarmee dat volk gecontroleerd
wordt. Hier en daar zijn de verhalen wat pretentieus, diepte wordt
vooral gesuggereerd, maar De
dag dat...
is wel een prettig leesbaar en onderhoudend boek dat over een scala
aan conflicterende denkbeelden en situaties gaat. Het is een welkome en veelkleurige bijdrage aan de Nederlandse literatuur.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten