Poésie

Poésie is het boekenweekgeschenk voor 1972. Het heeft de uitstraling van een Poesie-album en is gemaakt alsof het ook de daarbij horende zacht verende kaft heeft. Het is een boekje vol poëzie, samengesteld door te plukken uit oude poesie-albums. Er zijn ook speciaal voor de uitgave gemaakte gedichten en niet van de minsten: Hans Andreus, J. Bernlef, Cees Buddingh', Judith Herzberg, Rutger Kopland etc. Bovendien is een introductie – 'een wijsgerige verhandeling omtrent het wel en wee van poëzie in albums' – geschreven door onovertroffen Drs. P.

De taalvirtuoos begin met een poesievers dat misschien een classic zal worden, dat wil zeggen inslaan, en dan generaties lang blijven opduiken.

Machines begeven het
Zelfs op de Maan;
Maar communicatie
Blijft eeuwig bestaan.

Drs P. (pseudoniem van Heinz Hermann Polzer) beschrijft hoe het allemaal begonnen is of begonnen kan zijn. Matthilde was een meid van pakweg vijftien jaar oud, en hield van gedichten. Dát gaat dikwijls samen, constateert P. Ze schreef de mooiste gedichten over in een schrift, een poesie-album. Haar boezemvriendin Ernestine had ook zo'n schrift en ze begonnen gedichten van elkaar over te nemen. Ernestine stelde voor ze bij elkaar in het schrift te schrijven en wie het idee van zo'n album nog kent, weet dat hier het uiteindelijke poesie-album al bijna werd geboren en toen er ook nog poesie-versjes en poesie-plaatjes inkwamen, was de geboorte compleet en zou het album nog lange tijd meegaan. Er verschenen zelfs speciale albums in de winkel. Minstens een van mijn zussen had er een. Mijn opa Manus schreef er iets in voor Marjonnetje, ik geef jou een ballonnetje, dan blijf jij altijd een zonnetje. Iets uitgebreider, maar zo ongeveer.

Of ze er nu nog zijn? Er is een slap aftreksel geweest, de zogenaamde vriendenboekjes met vaste vragen en …................... om gewenste informatie in te vullen (toevallig weet ik dat de kinderen Marx er al een hadden. De pagina's die Engels invulde werden tentoongesteld in Trier). Maar de in dit boekenweekgeschenk gewaardeerde poesie-albums hebben de tijd niet bijgehouden. Niet alleen machines begaven het ook deze speciale vorm van communicatie. Jammer zo heeft het bovenstaande vers niet kunnen bewijzen of het eeuwigheidswaarde had.

Drs P. weet zelfs wie onderstaand vers schreef en geeft daarbij een tranentrekkend verhaal:

Rozen verwelken
En schepen vergaan...
Doch vurige liefde
Zal immer bestaan!

Het was de notarisklerk Hugo die zo zijn liefde betuigde aan Agnes. Hij werd er door haar om uitgelachen en zij nam een ander. Het vers werd een klassieker en verscheen in vele vormen. P. geeft in Poésie vier van deze versies.
    Hij komt ook nog met schrijfaanwijzingen. Om te beginne: eerst in klad en dan pas in het album. Er is een trits beginregels zoals 'Waar ge u wenden moog of keeren', 'Neem een kop vol opgeruimdheid' en nog veertien anderen. Er zijn thema's, zoals de vermaning, plantkunde (ik ken een bloempje klein en wit), de reportage, voorspelling, of fantasie. Een hoektekst is ook niet verkeerd; in een hoek van een pagina schrijf je schuin een paar woorden, bijvoorbeeld: De datum ja die weet/ik niet ik geloof/hij is vergeet/mij niet.

Na de verhandeling volgen de oude poesieversjes en -verzen. Het eerst opgenomen en oudste stamt uit 1843 en is geschreven in schuinschrift dat nog eerder bijna geheel verdween dan de typemachine en het poesie-album. Hans Andreus heeft iets liefs, speels ingeleverd over frisdrank, chips en gevoelens die daarentegen minder broos en breekbaar zijn en ook veel minder koel. Bernlef wenst dat Annabel klein mag blijven en onder tafel blijft passen. Buddingh' steekt de draak met het poesievers. Kopland heeft het over het voorbijgaan van mensen:

ik ga voorbij, je moet vergeten wat
ik zei, wie ik was, en weten dat
de hondjes blijven spelen op het gras.

(slotstrofe van vijf. Met daarnaast poesieplaatjes met hondjes)

Nico Scheepmaker pleit voor de verbeelding, zelfbewustzijn, maar onderstreept ook de realiteit: Niemand kan leven alleen van zijn dromen:/vrede is oorlog die is uitgewoed.

En dan is er nog veel meer uit de 19e eeuwse albums en wat recenter werk en heel veel plaatjes. Een geschenk zoals geen ander, en een hebbedingetje.