Van
A passage to India van E.M. Forster ken ik de titel al lang. Nooit
verder naar gekeken. Op advies van mijn vriendin de 330 dicht
bedrukte pagina's gelezen. Een boek met een lange inleiding en twee
bijlages. Ik houd er wel van zo bij de hand te worden genomen met
achtergronden en uitleg bij het boek uit 1924.
Het
is een gevoelig boek vol humor; een boek met oog voor detail; een
boek dat meer doet om verhulde stereotypen, koloniaal
superioriteitsgevoel en racisme bloot te leggen dan doorgaans in
Nederlandse discussies over racisme gebeurt.
Maar
het gaat vooral over vriendschap en de misverstanden die deze in de
weg kunnen staan. Hier tussen het Engelse schoolhoofd Cyril Fielding
en de Indiaas islamitische arts Dr. Aziz van het plaatselijke
ziekenhuis. De vriendschap loopt door de verwikkelingen een deuk op
en wordt pas weer hersteld als beide in een vreemde omgeving zijn.
Dat
het ook over politiek gaat, maakt het lezen voor mij wel plezieriger.
“Er is maar een antwoord op een gesprek van dit soort: 'Engeland
heeft India voor háár belang,'” zegt de vertelstem. “We
zijn hier niet om aardig te doen! (…) We zijn hier om recht te doen
en de vrede te bewaren,” aldus het hoofd van de politie, nogal
ironisch in het licht van het verhaal.
Uitspraken
als van Rony Heaslop, de bestuursambtenaar, blijven me naïef
verbazen: “Incident na incident, allemaal door propaganda, maar
we kunnen niet de hand leggen op waar de verbanden liggen. Hoe langer
men hier leeft, hoe meer men begrijpt dat alles samenhangt. Mijn
persoonlijke mening is dat het de Joden zijn.” Zo zit je in het
India van een eeuw geleden en kom je in de hogere Britse klasse naast
hoogmoed, racisme ook nog antisemitisme tegen.
***
De
bespreking van Dood door eigen vuur van Charles Sanders schreef ik
voor Ravage
Webzine. Het is het verhaal van politieke en
bestuurlijke blunders van Defensie rond de dramatische gebeurtenissen
in Ossendrecht en Mali verteld door ooggetuigen, vijf commando’s en
hun advocaat.
Als je militairen op missie stuurt dan moet je er voor zorgen dat ze
veilig kunnen worden ingezet. Als je militairen laat oefenen, zorg er
dan voor dat het zo veilig mogelijk gebeurt. Doe je dat niet dan ben
je een werkgever met te weinig hart voor je personeel.
Een dergelijk standpunt moet leiden tot de vraag over prioriteiten,
want niet alles kan. Ligt de nadruk bij Defensie op de aanschaf van
peperdure luchtverdedigings- en commandofregatten (LCF),
onderzeeboten en Joint Strike Fighters (F-35), of bij een goede
uitrusting van militairen in het veld? Is elke militaire uitzending
wel gewenst of moet Nederland meer selecteren?
Het zijn gedachten die bij mij opkomen tijdens het lezen van het
boek Dood door eigen vuur; de persoonlijke verhalen van
commando’s en rode baretten bij het defensiedrama. In het boek
worden deze vragen echter begraven onder de terugkerende opmerking
dat het leger kapot is bezuinigd.
De
hele bespreking lees je terug op Broekstukken
***
To kill a mockingbird van Harper Lee gaat over de vogel die mooi zingt en zoveel leidjes kent en niemand kwaad doet. Een vogel waarop je dus
niet mag schieten. In figuurlijke zin gebeurt het wel.
Het
boek is begin jaren zestig gepubliceerd en gaat over een rechtszaak
tegen een zwarte man in het Alabama van halverwege de jaren dertig. De
man wordt aangeklaagd en veroordeeld voor een verkrachting die hij
overduidelijk niet op zijn geweten heeft.
Maar
het gaat ook over 'n vrijgevochten meisje dat niet wil doen wat van
haar verwacht wordt: voorkomend door het leven gaan. De burgerrechten
beweging in het Zuiden bestaat tijdens het schrijven al, maar de
tweede feministische in nog niet losgebarsten. Harper Lee voelt
blijkbaar aan wat er nog meer in de lucht hangt en zet Scout Finch
neer als vrouwelijk rolmodel met daarnaast een aantal oudere vrouwen
(zowel in een positieve als negatieve rol). Veel scholieren zullen er
hun voordeel mee gedaan hebben bij het lezen van het boek als
schoolliteratuur.
Advocaat
en vader Finch is overigens wel een heel perfecte man in het boek.
Maar dat hij in een eerder – en toch ruim een halve eeuw later
uitgegeven – boek, waar hij een jaar of vijftien ouder is, blijkt
banden met de Klu Klux Klan te onderhouden verontrust door het
contrast des te meer. Wel mooi om te lezen dat Harper in dat boek
haar feminisme wel overeind wist te houden. Maar Go
Set a Watchman moet ik nog lezen.
De
belangrijkste les die Scout van haar vader in To Kill a Mockingbird
kreeg was om in de schoenen van een ander te stappen bijvoorbeeld bij
een conflict of onbegrip. Dat leidde niet alleen tot
ongemakkelijke observaties, maar ook tot mooie situaties.
***
Gezien
de feiten van Griet op de Beek is een boekje voor een paar uur en
leest lekker weg. Grote literatuur is het niet. Het behandelt de
vraag: doe je wel met je leven wat je wilt en je hebt altijd een keus
om voor het volle leven te gaan ook al zeggen de feiten dat je die
niet hebt.
Na
de korte duik in het boek, dat voelt als een schuimbad, blijf ik met
de vraag achter waarom ik dat niet doe; die keuze maken. Dan blijken
die feiten toch sterker dan de wens en beperken ze wel degelijk de
mogelijkheden. Het zo gemakkelijk opschrijven is de kunst niet.
Dat
de karakters uit het boek zo dun zijn als wand van een schuimbel, dat
een toeristen visum voor een Afrikaanse man niet evident is, dat
nuance ontbreekt, het deert me niet. Hoeveel van de 600.000 lezers
zullen er mee zitten dat het geen Kunst is?
Hoeveel van die lezers
vragen zich ooit af wat het sluiten van de grenzen doet met mensen
(aan de andere kant). Allen die dat wel gaan doen is de welkome
opbrengst van het boekenweekgeschenk. Bovendien ben ik er plezierig
een paar uur mee zoet geweest.
***
***
De
Muur van Jean-Paul Sartre bevat vijf novellen.
Sartre zelf noemde het vijf kleine tragische of komische nederlagen.
De eerste is het titelverhaal. Hier staat de muur voor het einde van
het leven, de muur waartegen Spanje strijders worden gefusilleerd.
Ook als de hoofdpersoon het vuurpeloton ontloopt heeft de muur zijn
leven weggenomen.
In
het tweede verhaal De Kamer staat er een muur tussen normaal
en psychiatrisch gestoord. Tussen de gestoorde man en zijn niet
loslatende vrouw. Die muur staat ook tussen die echtgenote en haar
ouders, die beter voor haar willen.
Het derde verhaal Herostratos gaat over een man die een muur tussen hem en de rest van wereld heeft gezet. Hij wil moorden en vernielen, maar geeft zich uiteindelijk toch over door een WC-deur open te doen.
Het derde verhaal Herostratos gaat over een man die een muur tussen hem en de rest van wereld heeft gezet. Hij wil moorden en vernielen, maar geeft zich uiteindelijk toch over door een WC-deur open te doen.
In
het vierde verhaal Intimiteit gaat het over de muren tussen en
om een relatie, waardoor ontsnappen moeilijk of zelfs onmogelijk
wordt.
In
het vijfde verhaal De
jeugd van een leider
ontwikkelt een jongetje zich via aanpassing, psychoanalyse, deelname
aan een antisemitische knokploeg, en het besef dat hij niet is wat
hij is, maar wat anderen in hem zien, zich tot de volgende patron
in de fabriek van zijn vader. Hij wandelt uit een wilde jeugd naar
die gevestigde positie als de man die door de muren kan lopen in Le
Passe-muraille, als vanzelf.
***
The Weapon Wizards
De schrijvers van
The Weapon Wizards hebben op kundige en overzichtelijke wijze
informatie uit de 75-jarige geschiedenis van de Israëlische
wapenindustrie opgetekend. Welhaast een lofzang, kritische noten
ontbreken.
door Martin Broek
Verwacht met het boek
The Weapon Wizards: How Israel Became a High-Tech Military
Superpower (St. Martin's Press, 2017)
geen
uitgebalanceerde visie op het conflict tussen Israël en Palestina.
Hier wordt de Israëlische wapenindustrie belicht vanuit de eigen
positie, stevig ondersteund door de journalisten Yaakov Katz en Amir
Bohot. Nergens wordt getwijfeld aan de Israëlische aanpak. De
aanschaf van militaire wapens, inclusief kernbommen, zijn vanwege de
omstandigheden noodzaak.
| Zie ook: |
 |
Een omslachtige manier
om net niet, maar wel bijna, tot een wapenembargo op te roepen.
Australië, Togo, Groot-Brittannië en de VS stemden tegen, onder
andere België en Zwitserland voor. Een
activiste schrijft dat dit kan bijdragen aan het verdwijnen van
Israëls meest vereerde wapenindustrie, de trots uit haar 70-jarige
bestaan. Over die trots gaat The Weapon Wizards.
Zie voor de hele bespreking Broekstukken of Ravage-webzine.
Ik lees met moeite, maar wel graag. Het voordeel van een boek is dat als je er in zit dat relatief lang duurt. Dat maakt het makkelijker leesbaar dan losse artikelen. Vanaf 31 januari 2018, op de laatste dag van de maand, zet ik kort (het moet het lezen zelf niet in de weg staan) op een rijtje wat ik las. Want ook bij het onthouden kan ik wel wat steun gebruiken.
