Herberg 'De goede luim'

Herberg 'De goede luim door Vladislav Vančura is een lichtvoetig boek met drie volkse verhalen. Ze zijn sfeervol en verzinsels worden de hemel ingeprezen: “De waarheid – lijkt het – heeft haar hoefjes verloren en strompelt nu achter de leugen aan, waarvan met toch altijd zei dat die snel wordt achterhaald. Tsjonge, de leugen krijg je niet zomaar klein! De onbeschaamde vlegel.” Zo begint het titelverhaal, maar dit commentaar is van toepassing op alle drie de verhalen.

De waarheid over de schrijver is dat hij de communistische partij in 1929 verliet toen die voor Moskou koos en haar pluralisme verloor. Hij bleef wel zijn idealen trouw. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij actief in de illegaliteit tegen de Duitse bezetter. Hij werd in 1942 gearresteerd en op 1 juni 1942 gefusilleerd. Die harde feiten staan in een nawoord van de vertaler, Kees Mercks. Zo komt op die laatste pagina's toch nog een loden last te liggen na de ironisch getoonzette teksten.

Die vertaler probeert overigens de archaïsche schrijfstijl van Vančura mee te nemen. Dat kan misschien irriteren (al had ik daar geen last van).

De teksten verschenen in 1932. Twee hebben randfiguren als hoofdpersoon en in het derde verhaal is het een schooljongen die de gewone gang der zaken op zijn kop zet. Alle drie worden gedreven door verliefdheid.

De moraal van het verhaal. “Laat de mensen maar onzinnige en vruchteloze dingen najagen, op een dag komen ze toch weer bij hun verstand.” Door eigen toedoen? “Nee! Dat moet hun in het hoofd gestampt worden.”

Dat zijn stevige woorden voor een boek waar het leven zich nietemin de gewenste kant op lijkt te ontwikkelen. Nog een laatste levensles dan. Zijn er waarborgen dat de verliefde mensen uit de verhalen het zullen redden? “Natuurlijk niet! U wilt toch niet inzetten op hun geluk?”