Van
Gulik was diplomaat en wetenschapper. Azië speelde een centrale rol
in zijn leven. In 1943 trouwt hij in Tsjoenking (Chongqing),
gelegen aan de Jangtse, met een Chinese vrouw. Kort voor hij dit boek
schreef was hij ambassadeur in Maleisië, waar hij ook als honorair
hoogleraar Aziatische cultuurgeschieidenis doceerde. In 1963 werd hij
directeur onderzoek aan het ministerie van Buitenlandse Zaken. Op op
12 juli 1962 stierf gibbon Boeboe,
zijn trouwe vriend. Het boekenweekgeschenk Vier
vingers
is opgedragen aan de aap die in Maleisië werd begraven. Zijn
eigen leven zou in 1967 in Den Haag eindigen door longkanker. Hij was destijds Nederlands
ambassadeur in Japan.
Met een gibbon begint dan ook dit verhaal. Als die in de
buurt van Rechter Tie's huis aan de rand van de stad komt, heeft hij
een prachtige ring in zijn handen. Hoe komt die aap er aan, waar
heeft hij hem gevonden, en vooral, hoe krijgt de rechter het juweel
in handen om hem terug te geven aan de eigenaar? Hij lokt de gibbon
en die laat na een poosje de ring in het water van een stroompje
vallen. Als de aap verdwenen is, haalt de rechter de antieke ring met
een enorme steen gevat in een gouden setting gevormd door twee draken
van de bodem van de beek.
Een verhaal als een detective
ontspint zich. Mensen worden opgespoord en gehoord. We lopen met de
Tao Gan, de ambtenaar in dienst van het gerecht, mee door de stad.
Langzaamaan vertelt Van Gulik het verhaal van een moord en
smokkelarij, zoals in een Baantjer, maar dan in een andere omgeving
en met een andere toon. Je weet al snel in welke hoek de oplossing
gezocht moet worden, maar de precieze invulling bleef voor mij tot
het slot een verrassing. 
Achter in het boek staat een
lijst met romans en verhalen, waaronder de Rechter Tie boeken, die
overigens in eerste instantie in het Japans en Chinees verschenen (zo
stelt het boekenweekgeschenk tenminste), later in het Engels en
Nederlands. Van Gulik ging naar eigen zeggen de verhalen schrijven
“om
moderne Chinese en Japanse schrijvers te laten zien dat hun eigen
oude misdaadliteratuur voldoende bronmateriaal bevat voor detective-
en mysterieverhalen”.
Er
is ook een lijst met wetenschappelijke studies van van Gulik over
cultuur in Indonesië, China en Japan. Hij kwam overigens in
Tsjoenking terecht nadat de hele Nederlandse ambassade staf Tokio
in juli 1942 moest verlaten. In de Chinese stad werd hij de secretaris
voor Nederlandse diplomatieke missie richting
de Regering van Chiang Kai-shek die er gevestigd was en die later
Taiwan in zou nemen. Uitgedost in gala lijkt de schrijver op een
vorst uit vervlogen tijden. Een persoon om een boek over te schrijven
ga je al snel denken, maar dat is er al: Robert
van Gulik, zijn
leven, zijn werk,
door Janwillem van de Wetering. Hij staat op de Duitse vertaling met
pracht en praal
Je stapt met Rechter Tie een wereld in die
veel groter is dan het verhaal zelf, maar ook dat verhaal is
plezierig om te lezen.
Noot:
*
Het hele boek is te lezen op de
site van De Bibliotheek der Letteren
(de
pdf)
en ook de prenten bij het boek door Robert
H. van Gulik
zijn daarin opgenomen. Het is dus vrij zinloos om de
verantwoording van de cover op te nemen, tenminste dat dacht ik. Nu is de
achterpagina ook bij de DNLB te vinden, maar juist over de tekst over de prenten zit
een bibliotheeksticker. Dan toch maar. Het zijn twee antieke poppen van het Rijksmuseum van
Volkenkunde te leiden. “De mannenfiguur stamt uit de collectie van
J.F. Royer, in 1813 nagelaten aan 'hem, de uit het Oranjehuis het
eerst weder den Nederlandschen grond betreden zou'. Het
vrouwenfiguurtje werd in 1885 aan het museum geschonken door 'Zijne
Excellentie Li Fong Pao, Buitengewoon Gezant en Gevolmachtigde
Minister van de Keizer van China'.”
Geen opmerkingen:
Een reactie posten