Zonnewende

Zonnewende; Het wonderlijke verhaal van Georg Von Niets door Cilla en Rolf Börjlind speelt in een klein dorp in een baai aan de Zweedse kust. Kreeft wordt er niet meer gevangen en de haringfabriek staat leeg. Het ligt achter hoge bergen, waar de zon nooit overheen komt, behalve eens in de vijf jaar. Dat leidt dan tot een groot feest waarbij alle kreukels tussen dorpelingen van de jaren daarvoor met woorden, eten, muziek, en activiteiten weer glad worden gefeest.

De schrijvers zijn bekend van de scripts voor 44 films, en ze schreven al een thriller (Springvloed) en hebben met dit boek geprobeerd de stijl van Frederik Backman en Jonas Jonasson over te nemen. Bij die tweede zijn ze daarin geslaagd, want voordat ik dit wist moest ik al die schrijver denken. Backman is me onbekend. Ook hier in Zonnewende worden zaken, net als Jonasson, met elkaar verbonden alsof het de normaalste zaak is en dat gaat de Börjlinds even makkelijk af als hun voorbeeld. Maar niet de grote wereld, maar het dorp is het podium, en de mens die er woont in al zijn onmogelijkheden en met zijn mooie en lelijke kanten staan in Skuggsidan centraal. Het dorp staat niet op de kaart van Zweden. Wel  is er midden in het land een band met de naam ervan.

Kaart van Skuggsidan uit boek.

---

Er komen nogal wat mensen door zelfdoding aan hun eind. Daar gaat dit luchtige boek ook over. Hoe zorg je voor een leefbaar leven als dit leven je te zwaar wordt? Verhalen lezen en vrienden hebben, zegt de een. Op de molensteen gaan staan, dan komen de mensen om je heen en geven je warmte, zo besloot het dorp eens, en het werkt. Je leest je door de ellende van anderen om de eigen sores te relativeren, zegt de boekverkoper. Of je gelooft dat God zich tot je richt om je reden tot leven te geven, zoals de man deed die vervolgens priester werd. Zo zijn er nog meer remedies. Toch blijft het boek opgewekt van toon, het wordt zelfs een feelgood verhaal genoemd. En zo vrolijk ziet de kaft er inderdaad uit en zo komt de tekst ook binnen.

Op een dag komt Georg Von Niets naar het dorp om zichzelf te doden. De poging mislukt en hij wordt als vanzelfsprekend meegenomen naar het dorp, samen met de doos die hij altijd meedraagt. Hij krijgt onderdak en hulp bij het zoeken naar wat hij het meest van alles mist, hij wordt in vertrouwen genomen, maakt vrienden, kan zijn verhaal doen en piano spelen. Het is een man met veel talenten, die ontwikkeld is, de opmerkelijkste dingen weet en verstandig en overwogen spreekt.

Toch leeft hij als de titel van een poëziebundel die de antiquair van het dorp noemt: De man die het verlies met zich meedroeg. De boekhandelaar heeft zelf ook zo'n last op zijn rug en schreef zelf een bundel met een vergelijkbare titel: … alles wat niet geworden is .... Dat is een andere terugkerend element uit Zonnewende; veel mensen hebben 'iets' in hun verleden dat zwaar op de maag ligt, ze dansen daarom niet meer, of dragen altijd zwarte kleren. Los van de grotere tegenslagen, kan een rot bui opklaren door een gesprek, een paar woorden over gebakken eieren of juist door in je uppie te gaan zitten in het vuurwachtershuisje om het meegemaakte te overdenken.

Moet de televisiemast er wel of niet komen? Die vraag verdeelt het dorp. Het onderwerp mond uit in bespiegelingen over de voor- en nadelen van de buis. Ondanks alles is het boek licht van toon, en vrolijk makend. Alleen het einde is niet bevredigend. Is dat omdat alles wat de 380 pagina's daarvoor werd opgebouwd in rook verdwijnt? Is het omdat het boek een makkelijk wonderlijk einde koos en zich niet naar een aardser slot of open einde toeschreef? Johansson had dit vast anders gedaan borrelt het bij me op.

Al op de tweede pagina maak ik mijn eerste vouw. Het is een feitje, een detail, wat ik wil nakijken. Er is sprake van broedende gierzwaluwen, maar komen die zo noordelijk voor? Wiki weet alles. Tot aan het noorden van Scandinavië broeden de sterke vogels. Ze vliegen gewoon wat sneller naar hun nest, dan die van hier (info over dit laatste in eng ned). Er zit nog veel meer natuur in het boek van inktvis tot klaproos. Nog zo iets wat het leven waarde geeft, de kwetsbare natuur.