De wereld van de nauwelijks integrerende immigrant is een spiegel voor wie met verbazing naar de zich moeizaam aanpassende migrant hier kijkt en beschrijft daarom een boeiend verschijnsel. In het voorwoord staat: “Wie er heden ten dage een of andere festiviteit in The Belgian Hall bezoekt, waant zich nog steeds in een parochiezaal op het Vlaamse Platteland. Het bier dat er uit de tapkraan loopt, wordt trouwens rechtstreeks uit het moederland geïmporteerd.” In verhaal zelf vertelt een vaste klant aan de toog trots dat hij in alle jaren dat hij er is nog nooit Engels heeft gesproken, net zoals hij in België nooit een woord Frans heeft gebruikt.
De Vlaminck doet zijn naam eer aan. De vader heeft oog voor de
Nederlandse onhebbelijkheden en afwijkingen. Het drinken van veel te
veel melk is een Nederlandse gewoonte, daarover hoor je wel vaker
mensen in de wereld hun verbazing uitspreken. Daarvoor hoef ik
Brandlucht niet te lezen, voor de taal wel. Niet om te leren dat het
Nederlandse opscheppen of snoeven hetzelfde is als het Vlaamse
stoefen (dat kende ik al als Brabander). Wel voor het “Hij is
van de klaver naar de biezen gelopen,” Vlaamse poëtischer variant voor 'van de regen in de drup'.
Dat de Nederlandse
ramen naar buiten opengaan en die in vrijwel de gehele wereld naar
binnen, is een nieuw verschijnsel voor me. Je kan ze daardoor
moeilijk schoonmaken, zo wordt in het boek gesteld en dat de
Nederlanders het vertikken dit aan te passen is “andermaal een
bewijs dat toegeven niet in de Hollandse woordenboeken staat,”
aldus de vader; de man voor wie een mens pas mens is als hij Belg is
en die alles van alles weet. Maar die ramen nemen dan binnen geen
ruimte in, bedenk ik tijdens het lezen in een Nederlandse kamer met
een naar binnen gedraaid raam. Maar de melk speelt een grotere rol dan een wedstrijdje ver plassen over de Nederlands Belgische grens.
Het beschreven tot kotsen toe
dwingen om melk te drinken kan tot geestelijke kwetsuren leiden. De moeder vindt het echter verstandig en gezond. De vader ziet het als een typisch
Nederlandse gril en voor de dochter is het een kwelling met gevolgen. Het meldkdrinken stelt
gedwongen disciplinering als opvoedmethode zelf aan de kaak.
Brandlucht is geschreven in eenvoudige zinnen die je door een
verhaal meenemen, waar migratie weliswaar een rol speelt, maar het
eigenlijk draait om moeizame relaties en wat die kapot gemaakte
verhoudingen met mensen (en duiven) doen en hoe er verschillende
gezichtspunten zijn op wat gebeurde. En hoe die vaak niet helemaal of
helemaal niet kloppen. De moeder wordt door de dochter neergezet als
een chagrijnig kleingeestig en gierig type dat leeft in het land van
haar kinderjaren. Een kleindochter kijkt daar anders
naar en voorziet het perspectief op haar oma van nieuwe een lens. En haar moeder zakt langzaam door de vloer van haar
eigen moeizame leven. Intussen ligt in het land van de vader Geel, een stadje in de Kempen, met zijn geschiedenis van zachte
psychiatrie door patiënten op te nemen in de samenleving.
 |
| Deze olifant, dit standbeeld, speelt in 't boek 'n rol. Bron wiki. |
Ja en er is brand. Regelmatig brand, met rook en brandlucht. Wie de tweede brand heeft aangestoken wordt nooit duidelijk, was het de buurman, de moeder die niet hield van het nare duivengedoe of nog een ander? Was hij wel aangestoken? De branden smelten delen van het verhaal aan elkaar; vaak door schijnbaar een einde te maken aan de gebeurtenissen van dat moment en de onduidelijk die eromheen bestaat.
“Erik Vlaminck tekent een verhaal in grijstinten,” schreef ik bij Wolven huilen van dezelfde auteur. Die zoektocht naar nuance is ook hier aanwezig, in donker grijs, dat wel. Het verwrongen leven, aanstellerij, vriendschap en sadisme, de pijn en de opluchting, de domheid en de bekrompen nostalgie bestaan in België, Nederland en Canada, zowel in het boek als daarbuiten. Dat maakt het tot een boek dat het waard is om gelezen te worden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten