Vakantie (14)

Van Val sur Mer naar Pernes-lès-Boulogne

Herdenkingsmonument in Rue.

Commonwealth begraafplaats bij Etaples.

Als je door Frankrijk reist, kan je ze niet missen: de herdenkingmonumenten voor hen die vielen in 1914-1918. Ze zijn uitgerust met mooie teksten 'Voor het vaderland,' etc. In Rue stop ik naast zo'n monument.

Een beeldschone engel pakt de hand van een soldaat om hem mee te nemen. “Naar de 72 maagden,” denk ik er als vanzelf bij. Tegelijkertijd is het misschien wel waar dat de dood als een zegen kwam op de Europese Killing Fields van nog maar een eeuw geleden.

Even later fiets ik langs de Commonwealth begraafplaats bij Etaples. Het is een enorm kerkhof met 11.000 witte kruisen, waar evenzoveel lijken zijn begraven. Ook hier weer een tekst om het leed te verzachten: 'Their names liveth for ever more.'

Beroerd voel ik me als ik weer naar mijn fiets loop. Mooie woorden voor de slachtoffers van een schandalig falen van de Europese elite die zoveel mensen de dood instuurde.

De Int. NYT had een artikel waarin werd beweerd dat de militaire leiding van destijds uitsluitend koloniale ervaring had en haar kracht vanwege cavalerie en machinegeweer zwaar overschatte, omdat deze strijdmiddelen in de koloniale oorlogen voor zoveel overwicht zorgden.

Vakantie (13)

Val sur Mer

Er loopt een kever over mijn been. Daarna een stevige trap voor de boodschappen:

• chocopasta
• thee
• eten
• yoghurt
• worstjes
• sap appel en sinaasappel
• chips
• koekjes
• koffie
• hartig op brood
• krant

De krant maakte kwaad. Nu ook de energiecentrale kapotgeschoten. Hoe onleefbaar wil je het maken. Anderzijds ook een Roger Cohen die zijn zionisme, dat uitging van idealen,
ziet ingeruild voor Israelisch nationalisme waarin vrijheid, recht en vrede ver te zoeken zijn:

“What I cannot accept, however, is the perversion of Zionism that has seen the inexorable growth of a Messianic Israeli nationalism claiming all the land between the Mediterranean and the Jordan River; that has, for almost a half-century now, produced the systematic oppression of another people in the West Bank; that has led to the steady expansion of Israeli settlements on the very West Bank land of any Palestinian state; that isolates moderate Palestinians like Salam Fayyad in the name of divide-and-rule; that pursues policies that will make it impossible to remain a Jewish and democratic state; that seeks tactical advantage rather than the strategic breakthrough of a two-state peace; that blockades Gaza with 1.8 million people locked in its prison and is then surprised by the periodic eruptions of the inmates; and that responds disproportionately to attack in a way that kills hundreds of children.”

Het grijpt terug op de stelling in Altai dat je geen land op bloed moet willen bouwen. Aan het strand, waar ik deze woorden schrijf, rammelen de kiezels en keien door de golven de diepte in. De hemel is blauw, de zee indigo, en in de lucht hangen vrolijke stemmen. Ook voor mij is dit nu meer de werkelijkheid dan die uit de krant.

Vakantie (12)

Val sur Mer

Weer een krant. Nu al meer dan 1.100 dode mensen in Gaza. Onderhandelen is moeilijk. Israël wil de internationale gemeenschap niet tegen zich in het harnas jagen, maar ook Gaza knevelen totdat het weerloos op de knieën ligt. Hamas is verdeeld, maar wil meer bereiken dan de hopeloze situatie van voor de huidige oorlog. Daar kan je inkomen. Een eigen haven en vliegveld en geen maritieme blokkade (die niet zo mag heten, omdat dit internationaal rechtelijk een daad van oorlog is).

De plek des onheils van de MH17 kan niet worden bezocht vanwege gevechten. De confrontatie met Rusland verdiept zich. Vooral de energie industrie van Duitsland en bankaire systeem van Engeland worden door de sterkere sancties getroffen. Putin is niet de man om zch makkelijk gewonnen te geven.

Is het volgende Westerse avontuur begonnen dat leidt tot een groter conflict aan de grenzen van Europa? Ook Libië is een chaos. Velen wijten dat aan de slechte nazorg van het Westen na de oorlog van 2011. Je kan ook stellen dat die hele zwaar door het Westen gesteunde burgeroorlog niet zo'n goed idee was.

Door het lezen van het boek over precairheid ben ik nog niet veel verder gekomen in mijn denken. Mooie opmerkingen om je hoofd te laten werken voldoende – there is no context without a implicit elimination of context –, maar het zou veel bondiger kunnen.

Vakantie (11)

Naar Val sur Mer 

De tocht gaat op en neer. Over de Seine naar Yvetot. Bij de bakker betaal je via een machine waarin je het geld gooit en die geeft dan het wisselgeld terug. Het wisselen van een dienst tussen producent en consument is daardoor onpersoonlijker geworden, maar de kas kan snel worden opgemaakt en het winkelpersoneel kan er geen greep meer in doen. Het is voor het eerst dat ik het tegenkom.

Daarna kom ik alleen nog door kleine dorpjes of ze Petit of Grande Zusofzo heten, maakt daarbij niet uit. Kleine riviertjes de Caux en de Scie enz. stromen door brede dalen die hen passen als een muis een regenjas. Aan de randen zie ik hier-en-daar het wit van krijtrotsen. Frankrijk loopt de zee in.

's Avonds lees ik het verhaal* van mensen van een theatergezelschap die zonder geld in een hotel verblijven. De directeur is er met de poet vandoor. Steeds als een van de artiesten geld krijgt opgestuurd, verdwijnt hij of zij met een geliefde. Op het laatst zijn er 12 over, waarvan één te ziek om te lopen. Ze verdwijnen toch via een tientallen kilometers lang pad langs de rotsen met alleen de maan die glinstert in het water van een net op tijd gevonden bron als voedsel.

* Riichi Yokomitsu, 'Tijd' (1931) uit: Liefdesdood in Kamara en andere Japanse verhalen, samengesteld door Luk Van Haute.

Vakantie (10)

Saint-Thurien 

Opstaan met de krant. Het is nog wennen dat de International Herald Tribune nu International New York Times heet. De stukken over Gaza lees ik snel door. Er is een 'objectief' commentaar; aan beide zijden worden fouten gemaakt. Laat maar. De krant staat ook bol met de boze beer uit Rusland.

Paul Krugman heeft een mooie liberale (in de Amerikaanse zin van het woord) column over voorbeelden waarin progressief beleid van Staten goed uitpakt. Hij stelt daarmee de “extremistische ideologie” in de VS aan kaak.

Vlinderstruik

Verder lees ik het verhaal van Anjan Sundaram We’re Missing the Story; The Media’s RetreatFrom Foreign Reporting

over het verdwijnen van de correspondenten, waardoor de blik op de wereld wordt bepaald door invliegende journalisten die samen met collega's vanaf dezelfde plaatsen verslag doen. Ze missen daarbij controle, omdat ze niet geworteld zijn in een lokale omgeving die hen op de vingers kan tikken.

Op de fiets doe ik een klein rondje naar de Seine. Om die rivier hangt een zweem van romantiek, maar hoe naïef. In de buurt van havenstad Le Havre is de rivier diep genoeg om kleine tankers te ontvangen. Aan de overkant is petrochemie. Aan mijn kant slib, bomen, bloemen en vlinders.

Vakantie (9)

Naar Saint-Thurien

Aan de oostkant van Caen verdwaalde ik op een winkelcentrum omgeven door autowegen. Een gigantische bakker, supermarkten zonder grens, meubels, sportartikelen in groot verpakking. Ik kwam er niet af, het verkeersplan was niet op fietsers gemaakt, tot ik in de verte een landelijker weg zag. Vandaar was het een koud kunstje om naar de volgende camping te rijden. Pont-l'Évêque komt op mijn lijstje van mooie stadjes waar ik te snel door fietste.

Los van heel af-en-toe een macho chauffeur vind ik de Fransen opvallend vriendelijk voor fietsers. Duitsers zijn overdreven voorzichtig. Je gaat je bijna generen dat je voor hen fietst. Belgen houden net voldoende afstand om je niet aan te rijden. Bij Engelsen is het alsof ze je niet willen zien. Nederlanders scoren gemiddeld, behalve als ze een camper besturen. Veel bestuurders van 'de witte pest van de weg' zijn te breed voor de avontuurlijke authentieke tochten die ze maken om 's avond samen te klonteren op een plek die speciaal voor hen is ingericht.

Vakantie (8)

Saint-Nicolas kerk van Villiers-sur-Port

Martragny

Oranje- en bontzandoogje

Fiets weer gemaakt. Hij is 20 jaar oud en heeft al veel meegemaakt. Een beetje zorg en hij gaat nog 10 á 20 jaar mee.

In mijn boek gaat het over het precaire van de mens. Het leven is geen gegeven, maar bestaat bij gratie zorg door de groep (de mens is immers een sociaal dier). Wat tot nu toe door Butler onbesproken blijft, is hoe je de groep definieert.

Bessen van uitgebloeide aronskelk

Daarnet stapte ik een oud kerkje binnen. Er zat een groep mensen. Ik schroomde. “Kom binnen en kijk rond,” zeiden ze. Het was de groep die het onderhoud van het oude kerkje van Rucqueville verzorgde. Ook oude gebouwen hebben zorg nodig als ze het waard zijn bewaard te worden.

Begraafplaats van het oude kerkje van Rucqueville

De église Saint-Nicolas de Villiers-sur-Port à Port-en-Bessin-Huppain was een slechter lot beschoren. Het dak was er af en uit het middenschip komt een boom. De zeelieden hebben radar, sonar, GSM, kustwacht en betere schepen; die hebben geen beschermhelige meer nodig. Het leven van die kerk was eindig. Ook dat hoort bij het leven.

Geen krant vandaag.

Vakantie (7)

Martragny

Mijn fiets is net als vorig jaar weer bij de fietsenmaker. Of hij er een week aan kon werken vroeg hij met een blik van, 'wat is dit een oud mormel.' Nu wachten op de auto die me ophaalt. Ben ik toch afhankelijk van benzine voor vervoer.

RTL-belde. Ik heb gezegd dat ik op vakantie ben. Het zal wel om wapenhandel naar Rusland draaien. Die is er niet of nauwelijks, daarvoor hoef ik niet terug naar Nederland. Bovendien: ik ben niet alleen op vakantie.

In 1990 wilde ik wel wat eerder terug toen Desert Shield begon. Daarna heb ik me zeven maanden lang het zweet uit het lijf gewerkt bij het maken van kranten (ik vertaalde zelfs teksten uit Le Monde Diplomatique zonder Frans te kunnen), het te woord staan van de pers en het organiseren van demonstratie en acties.

Nu lees ik een boek. Het eerste hoofdstuk gaat over het 'framen' van de slachtoffers in Gaza 2010. Je zou in die smalle landstrook wonen waar de armoede groot is en de onveiligheid nog groter. Levens moeten eerst meetellen, voordat het tellen van de slachtoffers zin heeft.

Het strand van Port en Bessin ligt achter een rij caissons een paar honderd meter uit de kust. Ze dienden als havenhoofd bij de landing van juni 1944. De vader van mijn vader sleepte caissons naar Dover met de Zwarte Zee, een sleper van Smit. Het schip werd in april dat jaar getorpedeerd en verging met man-en-muis “in korte tijd”, volgens een Brits marine officier en “met een harde knal” volgens een opvarende van een andere Nederlandse sleper die het zag gebeuren. Ik heb me voorgenomen erover te schrijven en weet niet hoe ik het aan moet pakken. Nu sta ik hier naast die caissons.

Het Algemeen Dagblad brengt meer MH17 en Gaza. 

Vakantie (6)

Martragny 

Om 02.45 begint een kind te huilen. Kort daarop luidt de kerkklok drie maal. Als ik om negen uur opsta heb ik alleen de klok van half acht niet gehoord.

In Altai wordt afgerekend met te grote verhalen en gaat de handel door – zowel tussen Venetië en Istanbul als tussen Mokka en de achterlanden.

Bayeux

Sabelgekletter is hels, lees ik.

Een land voor de Joden op Cyprus loopt uit op een mislukking. Hoe kan je een nieuwe staat bouwen op een verovering gedrenkt in bloed vraagt Manuel zich ontgoocheld af als hij het slagveld bezoekt.

We bezoeken het 70 meter lange wandkleed in Bayeux. Het tapijt is een stripverhaal over verraad en de slag bij Hastings in 1066 voor de ongeletterden. Op een van de plaatjes staan een moeder en kind die een brandend huis moeten verlaten, vluchtelingen. Ook 1000 jaar geleden was oorlog al een verschrikkelijk gebeuren.

De Volkskrant verhaalt over mensen die familie, kennissen en geliefden achter moeten laten; hoe onderhandeld moet worden voor een onderzoek in de Oekraïne; hoe Rusland niet tegen de haren in is gestreken (goed voor de handelsbelangen, maar ook voor het bewaren van de de rust). Elders in diezelfde krant dat het aantal doden in Gaza al boven de 500 is gekomen. Een oplossing lijkt ver weg. In Libië wordt keihard gevochten, het conflict lijkt een regelrechte burgeroorlog te worden.

Port en Bessin

Ik pak een nieuw boek: 'Frames of War; When is life grievable,' door Judith Butler. Het doel van de schrijfster? Meganismen blootleggen waardoor oorlog geaccepteerd wordt. Het wegnemen van menselijkheid en menselijke waardigheid van de tegenstander is daarbij een belangrijk middel. Het eerlijk verdelen van treurnis een oplossing.

In de haven van Port en Bessin ligt de L'imagine die verbouwd wordt. Op het strand rapen mensen St. Jacosschelpen.

Vakantie (5)

In Martragny 

Wat dit is? Geen idee. Op sterven na dood, dat wel. Dit ist.

In de verte klinkt de N-13 en de hele dag slaat de de klok van het kleine kerkje van Martragny 2 x 78 + 24 x 1 slagen en dan nog de oproepen voor de ochtend-, middag- en avondmis. Zo lijkt men bij de tijd te blijven, maar het gemeentehuis is een optrekje en winkels zijn er niet (wel een ponyclub en een camping bij een kloosterboerderij).

Het leven heeft hier stilgestaan of liever het nieuwe leven trekt hier weg. De toeristen zijn een mager alternatief. In het nabijgelegen Cruely is een groothandel voor betonijzer en hekwerken. Het is het enige 'levendige' dorpje in de wijde omgeving.

Vandaag las ik in een verhaal dat ik mijn hoofd leeg moet houden zodat angst en hoop er geen vat op krijgen. De steeds ouder wordende krant raadt me verder aan om op vakantie de De dood van Ivan Iljitsj van Tolstoi te lezen. Misschien volgend jaar.

Vakantie (4)

Fiets naar Rouen, trein naar Caen 

Caen

De tocht gaat van de ene kant van de de Somme naar de andere. Het is een mooie klim naar de D928. Die weg speelt nu een bijrol, want ernaast ligt een snellere tolweg. Mijn tocht kronkelt zich om die racebaan voor vakantiegasten en vrachtverkeer. De ene keer ben ík boven dan zie ik de weg boven me. Ik klim en daal. De snelle automobilist houdt een vlakker niveau. Door de heuvels heb ik weinig last van het geraas.

Op een haar na passeer ik het Emaüsklooster van Abbé Pierre. Emaüs betekent voor mij nog steeds de woning van Kees Koning bij de vestiging in Eindhoven. 

Rouen

In Rouen staat de kathedraal in de stijgers en wordt geflankeerd door een even hoge hijskraan en shoppingcentre.

Op het station van deze bisschoppelijke stad is geen fatsoenlijke Nederlandse of Engelse krant te vinden. Ik doe het met twee mindere broeders: De Telegraaf en de weekeditie van The Telegraph. De wereld zou eens doordraaien zonder dat ik het merkte.

De Telegraaf is nog van zaterdag. Veel te verwachten nieuws. Het is alsof de Koude Oorlog weer op zijn hoogtepunt is. Onnadenkende oorlogsretoriek. 'Moordenaars,' een een kop van één woord over de volle breedte. Het Financiële deel brengt het nieuws weer binnen normale proporties. De markten zijn niet onder de indruk van het 'incident', lees ik.

In Caen stap ik uit de trein en fiets via een kom Bo-bun en het tot fort omgebouwde religieuze centrum van de stad over de rondweg en langs de Abdij D'Ardenne de stad uit. De geschiedenis is hier in steen en eten vastgelegd.

Bo-bung in Caen

Vakantie (3)

Fietsen naar Le Hourdel

Gele toorts met zweefvlieg naast onze kampeerplek.

De regen valt traag maar gestaag op het natte tentje. We fietsen nat naar de monding van de Somme en droog weer terug.

In Altai merkt spion Manuel Cardoso op dat de wereld gewoon doorgaat alsof er niets aan de hand is. Dit terwijl de Sultan Cyprus probeert te veroveren en stuit op heftig verzet van Venetië. De bevolking weet ervan, maar het leven gaat door.

Twee keer bijna 300 doden door oorlog. 295 werden boven de Oekraïne uit de lucht geschoten en 270 sneuvelden al in Gaza. Ik kijk naar buiten en zie dat de zon schijnt.

Vissershaven Le Hourdel

Visser Le Hourdel

Vakantie (2)

Van Port le Grand naar Port le Petit

Beekjuffer Sommekanaal

Terras Port le Petit

Gisteren tijdens het snelle overstappen brak de drinktuit van een bidon en buiten in Amiens voelde het als in een oven. Op het gevoel reed ik de stad uit en gedeeltelijk over een karrespoor langs het Sommekanaal uit de 18e en 19e eeuw naar het Westen.

Port le Grand was het doel, maar Port le Petit beviel me evengoed. De rest van de familie was nog niet gearriveerd. Ze zouden pas drie uur later aankomen; files bij Antwerpen en een op hol geslagen TomTom bij Gent, vandaar.

Tijdens het wachten las ik van Venetië naar het 16e eeuwse Istanbul in Altai van het Italiaanse schrijverscollectief Wu Ming. Het boek gaat over een vluchtende en gevangengenomen spion.

Weer las ik niet rustig, zouden ze het halen vroeg ik me af. De wolken werden donkerder en donkerder. In de eeuw van de mobiele communicatie blijft het angstig stil aan de andere kant ondanks mijn SMS'jes en ingesproken berichten. Ze komen, maar nog voor de tent stond brak het los.

De dag vandaag begint traag. Te weinig energiek, vind ik. Stilzitten is slecht voor het gemoed, behalve als je er aan went, dat wordt dan maar het doel van de dag. Op wandeltempo fiets ik mee naar een crepe en espresso bij Port le Petit.

Vakantie (1)

Van Amsterdam naar Amiens en verder

Heemstede-Aerdenhout in de ochtend.

In Abbeville.

“Beesten in de Schipholtunnel,” zegt een vrouw die instapt. Of het konijnen of ratten waren is onbekend. Maar ze zorgden wel voor kortsluiting waardoor de trein naar Schiphol uitviel. Mijn reis begint met een eerste hindernis; de trein die ik plande rijdt niet.

Reizen is improviseren, zien wat je tegenkomt en daar het mooiste uithalen. De man die ik onlangs sprak op het Amsterdamse Haarlemmerplein kon het zo mooi zeggen: loslaten, overkomen, het doel van het leven is het leven zelf. Hij reisde van India naar Quito en weer verder naar Amsterdam zonder te werken; alleen met een opschrijfboekje.

Helemaal rustig zit ik niet. Naast me belt een vrouw met een Limburgs accent. Om 7.15 praat ze over het betegelen van de woonkamer. Ik lees over Mali en de Franse interventie; een kritiek en hoop.* 

“De internationale trein naar Antwerpen en Brussel staat gereed op spoor 1”, klinkt het als we al bijna stil staan op Den Haag HS. Ik haast me, stap verkeerd in en zet koffers opzij. “Rustig aan maar mijnheer. De trein vertrekt pas over 10 minuten.” Een vermoeide zenuwpees ben ik. Het was bovendien de trein die ik uitzocht om pas in Roosendaal naar Antwerpen te nemen. Mijn probleem was geen probleem meer.

Het duurt even voordat ik weer kan lezen over de ontwikkelingen op het Latijns-Amerikaanse continent waar Afrika hoop uit kan putten.

* Aminata Traoré & Boubacar Boris Diop, 'African Impostures; letters from a proxy war,' New Left Review may/june 2014 pp. 67-80.

spookyspiderweb

Beide op balkon 's morgen en 's avond een ander web met flits (16 juli 2014)

Vandaag kreeg ik een vraag over het wapenhandelverdrag (ATT). Veel heb ik niet met dit zoveelste stuk flinkheid op papier dat weinig zal veranderen aan de wereld van de wapenexporten.

Minister Timmermans van Buitenlandse Zaken stelde dat het verdrag weinig toevoegt aan het bestaande beleid. Wel is het fijn “Voor de Nederlandse en Europese sector,” want “ook niet-Europese landen [moeten] zich straks aan strenge normen voor wapenexport dienen te houden,” aldus de bewindsman.

Tal van keren heb ik geschreven dat wapenexportbeleid niet gediend is met nog meer gedragscodes, en verdragen, maar met krachtdadige aanpak van export die niet voldoet aan de normen en strenge uitleg van de regels. Hopelijk gaat men zich binnenkort weer met wapenhandel zelf bezig houden.

Reigers

Karper bij kasteel Amerongen (16 juli 2014)

Per dag worden wereldwijd een miljoen vaten olie ontvreemd. In Mexico, Nigeria en Rusland is de zwendel het grootst. In Iran wordt olie illegaal verhandeld vanwege de sancties tegen het land.

Nieuwe speler op dit vlak is ISIS. De organisatie haalt per dag 1 miljoen US$ binnen uit olieverkopen uit bronnen in Irak en Syrië. Daarmee kan de organisatie wapens en steun van de bevolking kopen. ISIS publiceerde al een heus jaarverslag. Activiteiten op 'sociale media' doen niet onder voor menig NGO. Er zijn nu ook forse eigen inkomsten, los van particuliere gulle gevers van het Arabisch schiereiland.

De avonturen in het nabije oosten van, zeg, de afgelopen dertig jaar hebben een hoop rotzooi veroorzaakt. De aanwezigheid van olie heeft daar veel mee te maken.

Bron: Drie pagina's over zwarte handel in olie door Gijs den Brinker en Paul Nierop, 'ISIS betaald strijd Irak met illegale oliehandel; Zwarte markt krijgt wereldwijd een zorgelijke omvang,' Financieële Dagblad, 16 juli 2014.