Uit de nagelaten papieren van een zanger
Eric Auer, 1958-19??
Met gerechtvaardigde twijfel bewerkt,
aanzienlijk bekort
en van toelichting vooraf en tussenin voorzien
door Max Dendermonde
Door
deze woorden zou je denken een bewerking van een boek te gaan lezen.
In het voorwoord wordt ook nog omstandig uit de doeken gedaan waarom
en deze autobiografie is gekozen uit een verzameling aan het Letterkundig
en Documentatiecentrum in Den Haag nagelaten werk. Dat versterkt die
indruk nog.
Vervolgens komen we met de verteller Eric Auer in
een steeds grauwer wordend Duitsland van de Eerste Wereldoorlog
terecht. Auer is een tenor die er zijn geld verdient in het
achterland. Hij heeft collega's die als impresario of begeleidend
pianist optreden. Er zijn andere gezelschappen die hij tegenkomt en zo ontmoet hij ook anderen. Al met al maakt de sfeer rond de
optredens een troebele indruk en zo leest het ook. Het nagelaten werk
zou door Dendermonde wel gemoderniseerd zijn, maar een archaïsche
toon is gebleven (of er juist met opzet ingeschreven). Het maakt het moeilijk om echt in het verhaal te
komen. Bij mij duurde dat tientallen pagina's en ik vreesde al dat
het 't eerste geschenk zou worden dat ik niet uit zou lezen.
Voor
de hoofdstukken en ook tussendoor plaatst Dendermonde een commentaar
op het werk van Eric Auer of een opmerking wat hij heeft weggehaald
en waarom. Die cursieve teksten staan tussen horizontale accolades met
de breedte van de zetspiegel. Hij merkt daartussen op waar de
schrijver kansen mist om spanning op te bouwen of hoe al dan niet
geloofwaardig een bepaalde tekst van de autobiograaf is. Naast deze
commentaren heeft het boek ook nog voetnoten over genoemde
historische personages of onduidelijkheden, maar ook zoiets als
de keuze voor nationalisme en oorlogsvoorbereiding boven
internationalisme binnen de Tweede Internationale wordt kort
uiteengezet in een noot. In het geschenk komt Rosa Luxemburg een paar maal aan de orde en net als de eveneens vermoorde Jean Jaurés krijgt ook deze socialistische theoretica aandacht in een noot (ze werd vermoord op 15 januari 1919).
In het tweede deel van het boek
speelt Auer, gestuurd door de geheime dienst, voor de in de titel
genoemde keizer. In dit geval Keizer Willem II die dan in kasteel
Amerongen verblijft. Het bedrog begint op 1 januari 1919 (dus zo'n
veertig dagen nadat de oorlog is afgelopen). In de Keizerlijke rol
trekt Auer van Nederland naar Engeland, van Engeland naar Frankrijk
en vandaar via Duitsland weer naar Nederland. Waarbij hij steeds in
andere handen overgaat en steeds meer van zijn pluimen en vermomming
verliest. Personages uit zijn carrière als zanger komt hij nu tegen
als geheim agenten, vingers-in-de-internationale-pap mannen en
revolutionairen.
Er zit veel beweging in dit deel van het
verhaal en de oorlog lijkt na 11/11/18 nog even voort te woekeren, waarbij
geallieerden elkaar dwars zitten, evenals in Duitsland de
verschillende groepen: Spartakisten, revisionisten, de geüniformeerde
machthebbers, intriganten, en diplomaten van de oude glorie en wat
daaromheen hangt. Er zijn schepen, auto's (voor de liefhebbers: van
de merken Hotchkiss en Delage), treinen, lange tochten, kogels en
geweren, en onverwachte ontmoetingen. Uiteindelijk zal hij in
Scheveningen weer terecht komen bij zijn anarchisten-meisje, de
zangeres met de kroep, Edith Barg. Officieel heeft hij tijdens zijn
reis als keizer vast gezeten in een psychiatrische instelling
Voorburg bij Den Bosch. Maar of dat waar is of alleen bedoeld om zijn
sporen in Staatsdienst uit te wissen?
Uiteindelijk heb ik toch
nog veel plezier beleefd aan de laatste 100 pagina's van het
geschenk. De volhouder wordt blijkbaar wel eens beloond. Voor
Dendermonde was het boek een middel om wat ideeën over de Eerste
Wereldoorlog te verwerken. Zelf streepte ik de opmerking aan “dat
koks vaak meer hadden bereikt dan kolonels.” Een
opmerking die wordt gevolgd door:
“Als men in de julimaand van veertien eerst nog eens goed had
gegeten samen, dan zou men wellicht veel misverstanden hebben kunnen
voorkomen.” Het had veel ellende kunnen voorkomen.
Noot:
*
'Kom
eens om een keizer'
is
op de
website van de Nederlandse Bibliotheek
te vinden als pdf,
txt,
scan
of
als epub. De tekeningen zijn van Peter Vos. 
Geen opmerkingen:
Een reactie posten