Freedom is a constant struggle van Angela Y. Davis lag al weer een paar maanden op de stapel het huis binnengewandelde boeken. Het was een cadeau dat mijn partner kreeg. Angela Davis noemde ik vorig jaar bij het bespreken van een boek dat een Amerikaanse concertreeks van de Rolling Stones uit 1972 beschrijft. Daarvoor had ik wat artikelen over haar gelezen. Dit boekje was een welkome aanvulling met interviews en inleidingen die zijn geschreven tussen februari 2013 tot juni 2015.
Solidariteit
Davis werd in 1972
vrijgesproken nadat ze was opgepakt op verdenking dat ze mee had
gewerkt aan plannen om een aantal gevangenen te bevrijden uit de
rechtszaal van het gerechtsgebouw in San Rafaël, Californië. Ze had
toen al een jaar vastgezeten. Tijdens haar arrestatie stond ze op de
lijst van de meest gezochte tien misdadigers van de Verenigde Staten.
Die vrijspraak (na een internationale campagne) was het heugelijke
feit dat Mick Jagger op 4 juni in Seattle van het podium riep: “Er
gebeurde iets goeds vandaag. Wie. Wie kwam vrij vandaag? Angela Davis
is weer vrij. Verrekte mooi.”
Ruim
veertig jaar later neemt Davis het op voor Assata Shakur die de FBI
in 2013 op de lijst met 10 meest gezochte terroristen zette, omdat ze
veertig jaar eerder (!) in 1973 tijdens een arrestatiepoging een
politieman zou hebben doodgeschoten. Inmiddels staat er een bedrag
van $ 2
miljoen op haar hoofd. Ze leeft sinds
halverwege de jaren tachtig in Cuba en is 75 jaar oud. Davis
meldt dat ze onder haar geboorte naam als Joanne Deborah Chesimard op
de lijst kwam – tussen de kapers van 911 en de zware jongens uit Syrië
en Irak – om de zwarte beweging (ook uit de
jaren zestig en zeventig nog) in diskrediet te brengen door er het
stempel terrorisme op te zetten. De campagne om Shakur van die lijst
te halen is wijdverspreid onder zware muzikanten en ook organisaties
als Black
Lives Matter zetten zich voor haar in.
Verbanden
Angela
Davis is inmiddels schrijfster, activiste, hoogleraar en filosofe en
bekend van haar pleidooi voor verbindingen maken tussen onderwerpen
als kleur, feminisme en klasse (intersectionaliteit). In dit boek stelt ze dat veel mensen bij Martin
Luther King denken aan I had a dream,
maar dat hij zich ook keerde tegen de Amerikaanse oorlog in Vietnam
minder bekend is. Verzet is breder dan alleen burgerrechten.
Samenhang zoeken daar draait het om. Dat kan tussen onderwerpen, maar
ook over grenzen. Welk advies hebben Palestijnse jongeren voor
activisten in de Verenigde Staten? Wat zijn de verbanden tussen
gevangenen en vluchtelingen in detentiecentra?
Ervaring
Als
activiste heeft ze sinds begin jaren zestig ervaring. Als interviewer
Frank Barat opmerkt dat bij het bespreken van samenwerking met
oorspronkelijke bewoners van de Verenigde Staten en Afro-Amerikanen
bleek dat van de opkomst maar vijf procent niet wit is, dan merkt
Davis je het niet kan laten bij het vragen mee te doen. Je moet er
voor zorgen dat de besproken kwesties ook de kwesties van de
genodigde doelgroep zijn. Daarvoor moet je een vertaling naar hun
problemen maken en daar strategieën voor bedenken.
Consequentie
wordt vaak ingezet als argument tegen activisten. In een toespraak
over activisme en protest van de jaren zestig tot het Obama tijdperk
besteed ze er aandacht aan. Je kan Obama's politiek bestrijden en
toch opmerken dat hij voor de DROOM belangrijk is. Je kan het
Pentagon willen ontmantelen, maar toch voor LBGT+ rechten in de krijgsmacht pleiten. Het blijft wel de vraag waar deze lenigheid van denken en handelen gaat wringen, want er zitten ook grenzen aan.
Hoe houd je dat vol: decennia lang activist zijn?
Een voor de hand liggende vraag aan Davis. Wie kent hem niet. Ze heeft er
verschillende antwoorden op: je moet optimistisch willen blijven;
nieuwe vormen van activisme en het voortgaan van de strijd hield
haar gaande; en verbondenheid zoeken met gemeenschappen van
activisten die leven geven aan optimisme en hoop, zeker in tijden dat
het neoliberalisme van de individu de norm wil maken.
Gevangenen
Een
belangrijk onderwerp in de teksten is de geprivatiseerde industriële
gevangenis industrie in de VS. Het land van de onbegrensde
mogelijkheden heeft een groot deel van zijn bevolking achter de
tralies. Volgens de meest recente gegevens zitten 1,204,300 inwoners vast. Het aantal daalt gelukkig de afgelopen jaren. De gevangenis biedt echter geen oplossing, maar neemt
de mensen die in de problemen komen (door racisme, gebrek aan
gezondheidsvoorzieningen, zonder huisvesting) weg van de straat en
bedrijven verdienen hier vervolgens goudgeld aan, zo is kortweg de stellingname van Davis. En passant legt ze verbanden met de transgemeenschap,
mensen van kleur en problemen elders (vooral Palestina). De campagne
richt te zich tegen G4S. Dat is een wereldwijd opererende private
onderneming op het gebied van veiligheid en die brood
ziet in het opsluiten van gevangenen. Er zijn niet alleen campagnes
in de Verenigde Staten. Het bedrijf is ook actief in Israël in de
strijd tegen de Palestijnen en is mikpunt
van een campagne. (G4S is ook
in Nederland actief). Op dit blog noemde ik al eens dat Lockheed Martin - de grootste wapenproducent ter wereld - geld aan zijn gevangenen verdiende.
Afschaffen
Gevangenissen
moeten afgeschaft worden. Ze worden wereldwijd ingezet om problemen
te onderdrukken, stelt Davis. In Europa zijn het de vluchtelingen, in
Australië de Aboriginals en Gaza is één grote gevangenis. Hier en
daar vind ik de klank te fel. Dat heeft te maken met de
ongewoonheid ervan, maar ook met het gegeven dat gevangenisstraf een
methode is om mensen die een gevaar vormen tijdelijk uit de
maatschappij te halen. Ze noemt de Quakers die aan het einde van de
18e en het begin van de 19e eeuw de gevangenis als humaan alternatief
voor de destijds toegepaste straffen bepleitten, het gaf de
mogelijkheid mensen te rehabiliteren. Idealiter is dat nog steeds zo.
Maar in de Verenigde Staten kan het zijn dat straf op straf stapelt
en je jarenlang voor een paar gram marihuana in de nor belandt. Dat
is van een andere orde dan gevangenissen hier. De oproep zet wel aan het denken.
Onlangs kwam ik een artikel tegen waarin de beweging voor de afschaffng van de gevangenissen
benoemd werd als bruikbaar idee om in te zetten tegen militarisme. Je moet
in beide gevallen innovatief zijn om een andere aanpak te ontwikkelen die wel werkt en niet met macht onderdrukt en: “Critique is just the starting
point” om praktijk en denken op gang te brengen. Zo'n idee past dan weer in het verbinden over grenzen van onderwerpen heen, zoals Davis voorstelt. Zou het me opgevallen zijn als ik dit boek niet had gelezen?
Nog een paar boeken verder The Grapes of Wrath lees ik de mening van Steinbeck over het gevang via zijn hoofdkarakter, de sterke en verstandige Tom die de gevangenschap heeft doorstaan. Hij zegt dat de gevangenis een systeem is om mensen gek te maken: “Dertig dagen is goed. En honderdtachtig dagen is ook goed. Maar meer dan een jaar - ik weet het niet. Er is iets aan dat niet lijkt op wat dan ook in de wereld. Er is iets mis met het opsluiten van mensen. Naar de donder met dit alles, ik wil er niet over praten.” (Weer wat boeken later Weg met Eddy Belleguelle lees ik dat een man rond de laatste eeuwwiseling in Frankrijk niet terug wil van een weekeinde vrijaf, omdat hij bang is binnen gek te worden.)
“Ik zou zeggen
dat de afschaffing van het gevangenissysteem in de jaren zeventig
serieus genomen werd. Dit was rond de tijd van de Attica Rebellie. …
Prominente advocaten, rechters en journalisten – begonnen na te
denken over iets anders dan gevangenisstraf.”
Meer
informatie over track en album.
Tien punten
 |
| klik voor grotere versie. |
Nog
meer lessen
De Radicale Reconstructie van de jaren 1865-1877 was nooit zo tot me
doorgedrongen. Davis besteed er veel aandacht aan. Het was de periode
na de afschaffing van de slavernij toen veel progressieve wetten
werden ingevoerd, onderwijs door zwarten werd opgezet (waar ook
witte onderklasse kinderen van profiteerden) en met zwarten in het
bestuur van het land. Deze positieve ontwikkeling werd
in de kiem gesmoord. Daarom is er vandaag de dag nog steeds een
beweging nodig om rechten voor zwarte Amerikanen af te dwingen. (Onlangs zag ik in de documentaire Women Warriors dat toen ook afspraken over de rechten van de oorspronkelijke bewoners van Noord-Amerika werden gemaakt en die later ook net zo makkelijk werden verkwanseld.)
Dat
brengt de schrijfster meteen bij een volgende les. Activisten moeten
beseffen dat ze werken aan een wereld die door gaat na hun dood. Ze
verduidelijkt dit met de opmerking dat veel van de mensen die
ijverden tegen de slavernij dat einde niet meemaakten. Dus zeg niet
'Als het zo lang duurt, ben ik dood, wat maakt het mij dan uit.' Het
is de inzet waard.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten