De erfenis

De erfenis door Conny Palmen was het presentje aan de boekenkoper in 1999. Het verhaal begint, zoals wel meer romans en novelles, op een begrafenis. Hier ging het om die van schrijfster Lotte Inden, die door een verlammende spierziekte geveld werd. Het hart is een spier, vermeldt de tekst, de dodelijk afloop was dan ook onvermijdelijk.

De verteller is een jonge man, Max, die door Lotte in dienst is genomen om voor haar te zorgen, secretaris te zijn, chauffeur, intellectuele steun en toeverlaat, en nog zo wat. Hij woont op twee hoog aan de gracht, zij op de verdieping daaronder. Max helpt ook bij de opzet van de structuur van een boek over doorgeven en voortdenken (we staan immers op de schouders van voorgangers) dat Lotte wil schrijven. Zij rust daarbij op Max. Hij rijdt een paar maal – eerst afwisselend met haar, later alleen hij – naar het tweede huis in Bretange.

Het verhaal is enorm gestructureerd, zoals ook het leven van de schrijfster dat is. Ze heeft tijdens haar leven een encyclopedie van wat ze dacht en meemaakte aangelegd. Alles is ordelijk opborgen onder lemma's, zoals bijvoorbeeld liefde met verwijzingen naar treffende passages in literatuur en filosofie en vaak ook een zelf geschreven tekst of bijvoorbeeld een brief van haar moeder.

Het duurt lang voordat ik niet meer verbaast ben als ik weer lees dat Max een man is en niet, zoals hij zich in mijn hoofd zette, een vrouw. Veel meer dan dat raakt het boek me niet. Het verhaal over een schrijfster – die teveel rookt – en haar 'erfelijk materiaal', leest weg en beklijft niet.

De vorm zorgt ervoor dat gedachten zeer precies uitgewerkt kunnen worden. Die gaan  over verschijnselen in een mensenleven, de ontwikkeling van de cultuur en geschiedenis, en zelfs over een massamoordenaar. Maar de afstand blijft. Het is alsof het geschenk niet voor mij geschreven is, maar voor anderen in het kleine stukje Amsterdam rond de grachten, waar mensen hoogwaardige cultuur ademen en uitschrijven.

De erfenis is gebeiteld in steen, vastgelegd in ordners en doet diepzinnig zonder dat werkelijk te zijn. Palmen woont en werkt op 5 minuten fietsen van waar ik woon, maar haar schrijven staat zeemijlen ver van me af. De novelle heeft die afstand alleen maar groter gemaakt.
– Martin Broek, Foto & Oprisping

Voor wie in plaats van mijn gratis mening toch liever een positieve opmerking over het boekje wil lezen, haal ik een paar aanprijzingen van de webpagina van de schrijfster.

“Een bijzondere, diepzinnige, ontroerende novelle.”
– Hans Warren, Provinciale Zeeuwse Courant

“Ik heb De erfenis gelezen en ik vind het een heel leesbaar, goed boekje. Het valt niet uit te leggen waarom het een mooi boek is.”
– Harry Mulisch, De Nieuwe Revu

“Prachtige ideeën over schrijven, durf, originaliteit.”
– Flair

“Gelukkig is De erfenis weer eens een Boekenweekgeschenk dat ergens over gaat.
– Menno Schenke, Algemeen Dagblad

Blijkbaar kan de Grachtengordel pedanterie ook in een van oorsprong Rotterdamse krant opduiken. Alleen al in de drie jaren ervoor verschenen geschenken die wel degelijk ergens over gingen: zoals Palmwijn van Van Dis; Want dit is mijn lichaam door Renate Dorrestijn; en De heilige Antonio van Armold Grunberg.