Gesprekken met opa

Gesprekken met opa door Raoul de Jong is een boek uit Nederland in de 21e eeuw. Posities zijn veranderd. Mensen zijn anders dan ze waren. Maar nog steeds zijn oude mensen als een bibliotheek met waardevolle kennis, ideeën en verhalen.

Als zijn opa aan het einde van zijn jaren komt, beslist Raoul hem dan ook te interviewen. NRC-Handelsblad is geïnteresseerd in tien teksten. Dat geeft een podium voor zijn woorden.

Het boek bundelt die teksten tot een eenheid met een begin en een eind. Het begin is een verzorgingshuis en een terugblik op wat was. Het einde is … dat laat zich raden.

Als de schrijver vraagt naar opa's seksuele leven met oma, en hem zelfs helpt met een opmerking over het verdwijnen van de sprankeling, dan vermoed je dat er geen antwoord zal komen. Er komen juist hele mooie woorden: “De seks kan ook juist beter worden. Dat je seks hebt met de hele persoon in plaats van alleen met de buitenkant. De seks wordt dieper, plezieriger. Doordat je heel veel eerbied hebt voor hoe je partner is, helemaal, met alles erbij. Ook dát krijg je er voor terug.”

De bieb geeft ons voordat hij instort en verbrand mee dat je je eigen filmscript moet schrijven. Opa en kleinzoon hebben uitgerekend dat de eerste 65.120 uur heeft gewerkt achter een bureau bij een oliemaatschappij in Vlaardingen. Herinneringen eraan zijn er nauwelijks, wel aan uitstapjes met oma en kleinkinderen, en aan avonturen met vrienden.

Het is het tweede boek van de schrijver die over de vastgelegde lijnen schrijft dat ik dit jaar lees. Het andere was Boto Banja. Net als in dat boek wordt ook hier bepleit om te blijven dansen. Het zijn boeken om verliefd op te worden.

Dat hij bevriend is met Édouard Louis, de schrijver van Ze hebben mijn vader vermoord, maakt dat ik deze liefde nog minder als een vergissing zie, want ook dat was een geweldig boek. In dat boek maakt de vader een draai en biedt de zoon in vitrool gedoopte hoop, zonder de moeilijke passen te vermijden. Hier is de behoudende opa open gaan staan voor wat anders is.

Louis zegt dit weekend in NRC-Handelsblad: “We moeten er weer trots op durven zijn niet geliefd te zijn.” Paradoxaal genoeg maken juist dergelijke uitspraken hem bij mij geliefd. Schrijvers zijn er ook om mijn script te beïnvloeden, aan de kaak te stellen, en niet alleen om me te vermaken. Dat gebeurt ook enigszins in De gesprekken van De Jong met zijn opa.