De glazen brug

De glazen brug het boekenweekgeschenk voor 1986 is geschreven door Marga Minco. Het is het verhaal van en door een onderduikster tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Centraal staat het persoonsbewijs dat hoofdpersonage Stella krijgt. Dit is geen vervalsing, maar afkomstig van een overleden vrouw: Maria Roselier.

Stella gaat zich zozeer met de identiteit van deze Maria verbinden dat ze hem zelfs na de oorlog maar moeilijk af kan leggen. Het duurt nog twintig jaar voordat ze in Avezeel in Zeeuws Vlaanderen opzoek gaat naar de echte Maria. Alsof ze dan pas van de duikplank durft af te springen waar ze als jonge vrouw van net twintig was opgeklommen.

Het werken met identiteit dat hier gebeurt is gekoppeld aan de oorlog, maar speelt ook in algemenere omstandigheden. Een identiteit is iets, is van iemand. Niet iets wat je met een papiertje kan overdragen. Er zit een verhaal aan die naam, en daarmee ook aan het papier dat het bestaan van de persoon zogezegd bewijst. Identiteit vertegenwoordigt een persoon en is van een mens met ideeën, positie en geschiedenis.

Of en hoe zo'n mens een brug over gaat kan nogal verschillen. In het boek komen verschillende voorbeelden voor (inclusief een varende brug, de veerboot, om op te reflecteren). De in 2023 overleden Minco kende de wisselende identiteit als geen ander en wijde een heel oeuvre aan de Tweede Wereldoorlog en het enorme verlies dat er mee gepaard ging. Zelf gebruikte ze als onderduikster Sara Minco, de naam Marga Faes. Die voornaam bleef een leven lang bij haar.

Het is mogelijk om de rol van de mannen in het boek te beschrijven. De vader die verdwijnt. De verzetsman die een wederdienst wilde voor zijn hulp bij het onderduiken. De andere verzetsman die zich volledig inzette, haar een gevoel van veiligheid gaf en opgepakt werd en in Dachau omkwam. De handelsreiziger in een hotel waartegen de deur in het slot moest worden gegooid. Haar echtgenoot die haar verhaal niet aankon. De dokter die meer dan gewone hulp bood. En nog een paar. Een legertje aan kerels die zich opdrongen of juist veiligheid, ofwel inzicht boden.

De novelle herbergt veel verbanden en dwarsverbanden die het ondanks de eenvoudig leesbare taal toch een complexe tekst maken. Lezen en terugbladeren is bij een boek van nog geen honderd pagina's goed mogelijk om zo de diepte in te duiken en om dan te zien wat je eerder miste.