De liefste wens

De liefste wens is een boek van Toon Tellegen, de schrijver van autobiografische boeken en vooral van dierenverhalen. Wie kent Eekhoorn niet die altijd zoekt naar de invulling van het leven, of de olifant die boven in de boom een pirouette probeert te draaien en dan met donderend geraas naar beneden stort en het later gewoon opnieuw probeert?

In dit boek komt op alfabetische volgorde een hele stoet aan dieren voorbij. Van het aardvarken tot de zwaan, geven 63 dieren antwoord op de vraag uit de titel. Een enkele keer is dat buiten de gewone orde, zoals de mossel die zich in een flits verplaatst uit zee naar de tafel van de eekhoorn en daar een thee visite brengt. De moerhaas wenste dat alles anders zou zijn en ook al valt dit onder de onmogelijke wensen, je zou het soms met hem mee wensen. Voor hem betekent het bijvoorbeeld dat niet de lijster, maar de inktvis in de top van een linde mooi zou zingen. De egel die besluit zijn liefste wens te zingen doet dat zo mooi dat zijn stekels ervan trillen. Een heel eigen invulling geeft de kreeft. Hij heeft geen liefste wens, maar wilde dat hem iets overkwam dat hij minder wilde dan wat dan ook. De kwal verlangde altijd deining. De secretarisvogel wilde dat het leven voortaan schriftelijk wordt geleefd, droogstoppelig en ambtelijk, zonder kraak noch smaak. De voorspelbaarheid is in dit laatste geval wel heel sterk aanwezig, maar ook bij het typeren van andere dieren denk je regelmatig: Inderdaad! Zo! De eendagsvlieg denkt goed na over zijn liefste wens en zei uiteindelijk: “Mijn liefste wens? Die vertel ik morgen wel.”

Veelal gaat het om van die kleine dingen uit het leven. Schaamte, dingen niet meer erg vinden, je wel of niet uitsloven, onzekerheid e.d. Als de das merkt dat zijn huis om hem heen zo is uitgedijd dat het hem te ruim zit, besluit hij te verhuizen. Op de nieuwe plek kwam er eerst een logeerkamer bij, daarna een schuurtje, tot er weer 100 ruimtes waren. Vervallen in gewoontes die je juist achter je wilt laten is een herkenbaar verschijnsel. De inzet is er wel, maar de zuigkracht van hoe het ging ook. Hij geeft echter niet op en begint opnieuw op de steppe, waar hij ging liggen en keek naar de witte wolken aan de hemel.
    Het stekelvarken is zo angstig dat hij niet weet wat hij wenst.
    De bekende eekhoorn peinst dat hij niet aardig is en schreeuwt dat buiten het bos in. Het idee knaagt aan hem en hij besluit dat hij voortaan alleen nog maar aan andere dingen zal denken, zoals de lente en zomer. De horzel wil geen horzel meer heten, maar liever morzel of korzel. Zijn naam doet denken aan de gemene beet van een steekvlieg (dit terwijl een horzel niet kan bijten). Als de h verandert in m of k dan klinkt het meteen minder pijnlijk. Dat heeft het morzeltje goed gezien.
    Als je niet opvalt en daar geen talent of aanleg voor hebt, kan je je daar maar beter bij neerleggen en een eindje gaan wandelen. Tenminste zo verging het de hagedis. De onbeduidende grijze muis verricht 'n heldendaad. Hij vertelt dit aan niemand, maar beseft dat hij niet onbeduidend meer is. De spin wil een hoog, gecompliceerd en avontuurlijk web. De termiet zit midden in de woestijn en telt zandkorrels. “En hij was niet ongelukkig,” merkt Tellegen op.

Soms zijn er ook van die opmerkingen rond taal waar je gewoonlijk gemakkelijk aan voorbij gaat. Wat is bijvoorbeeld het tegenovergestelde van duizelig. De moerhaas wist het niet. Of waar is elders? Niemand weet waar elders is. Waarom is er wel een hazenslaapje en geen zwanenslaapje. Of waarom ligt een dag in de toekomst ook nog eens in het verschiet. Zo is er veel meer taal die de dieren tegenkomen. Vaak weet mier een verklaring en geeft hij raad.

De liefste wens is een prachtig thema voor een Tellegen boek. Je kan er veel kleine zaken in kwijt die het dagelijks leven veraangenamen. Je kan ook gewoon niets wensen, en hopen dat de omgeving daar genoegen mee neemt, zoals het everzwijn doet. De tor wenst meer somberheid onder de dieren, maar wel zo dat hij de somberste blijft. Ook daarvoor is plaats in die dierenwereld.

De verhaaltjes zijn ideaal om voor te lezen, aan kinderen, maar ook aan volwassenen. Dat deed ik al decennia geleden uit een andere Tellegen aan mijn partner. Op die manier komt de kleine hint of twist bovendien beter aan dan als je een serie van de verhaaltjes achter elkaar voor jezelf leest. Het is is ook niet voor niets dat Tellegen zelf de boer op ging met jazz enverhalen. Deze vorm past zijn teksten als een al lang gedragen jas. Kleine hapjes bereid uit tekst zijn het, en zo moet je ze ook genieten, ook al om je te blijven verwonderen en niet te missen wat de dieren tegenkomen en bedenken.