Makkelijk leven

 

Makkelijk leven is het boekenweekgeschenk voor 2017 van Herman Koch, de Nederlandse successchrijver. Koch is daarnaast nog steeds vooral bekend van satirische programma Jiskefet. Het daar geëtaleerde gevoel voor effect gebruikt hij hier ook. Een scherpe blik, vlotte pen en lekker onderwerp in de figuur van een zelfhulpboekenschrijver, Tom Sanders, vormen een fijn tussendoortje voor de lezer.

Al snel belooft Sanders dat dit niet zo'n boek wordt waaruit blijkt dat de zelfhulpboekenschrijver zijn eigen leven niet op orde heeft. Dit vergelijkbaar met de parallellen zoals de psychopaat die psychiater wordt, de pyromaan een brandweerpak aantrekt en waar de kinderen van de tandarts de meeste gaatjes hebben.

Maar een ongeluk zit in een klein hoekje, zeker als je zelfvoldaan bent, niet al te slim opereert en weinig oog hebt voor de echte problemen (die niet altijd, tsjakka, in een voordeel kunnen worden omgezet) en het falen van de eigen lievelingszoon niet wilt zien. Dan kan je zomaar van de zachte matras afrollen en hard en pijnlijk op de kale vloer terecht komen.

Achteraf begreep Sanders dat hij zijn intuïtie volgde zoals hij bij al zijn succesvolle boeken had gedaan en de logica zo lang mogelijk op een zijspoor zette. Het was niet de goede aanpak. Hij had moeten preken tegen zijn zoon. Maar nee hij zag niet de brandstichter als probleem, maar het vele hout dat gebruikt was in het huis dat afbrandde.

Het is een boek om veel wijsheidjes, zinnige en onzinnige, in kwijt te kunnen. “Vandaag de dag is alles erop gericht om 'gezonde' mensen van ons te maken, zowel uiterlijk als innerlijk,” schreef Koch. “We horen er goed uit te zien, gezond te eten, niet te roken, niet teveel te drinken. En ook in ons hoofd moet alles het liefst zo gestroomlijnd mogelijk verlopen.” Alsof er een les of pil voor ieder ongemak zou zijn. Nee dus.

Sanders beloofde in het het begin van boek nog meer: voor de lezer die zijn tijd niet wilde verdoen met teveel tekst, zou aan het eind het boek een pagina staan met de tips naar een makkelijker leven. Je mocht ook gelijk doorbladeren. In elf punten zet hij die route beschrijving neer, die afsluit met 'Het leven begint nu.' Deze belofte kwam hij wel na.

Zijn zoon had toen al opgemerkt, tijdens wat biertje in café De Engelse Reet, dat hij hoopte dat zijn vader zelf nog kon horen wat hij zei: “Want je klinkt een beetje als sekteleider.” De lezer die meteen naar de elf levenslessen was gegaan had die kritiek gemist en daarbij alle prettig leesbare - soms even niet luchtige -, ironie.

Onlangs kwam het zelfhulpboek aan de orde in een volkskrantcolumn over het laatste boek van Rutger Bregman getiteld Morele ambitie: “wat zelfhulpboeken doen, is individuele recepten bieden met individuele uitkomsten. En dat is naast gedateerd, ook kwalijk en schadelijk,” zo meent columnist Mark van Ostaijen. Makkelijk leven geeft ook zo'n boodschap, minder direct, creatiever, maar wel even duidelijk.