Somberman's actie

Somberman's actie door Remco Campert is het boekenweekgeschenk voor 1985. Ik kocht het op 22 maart 1985. Het gaat over Amsterdam in die tijd (zonder de stad te noemen); een stad waar ik nog net geen jaar woonde. Een stad met krakers, junks, werkeloosheid, de pont over het IJ, en waar mensen zich onveilig voelden. Zelfs de zwart knippende kapper komt er in voor en de hip doende groenteboer die zijn winkel heeft omgedoopt in groenteboetiek met glimmende producten en salades.

De personages hebben namen die ze gelijk op hun plek zetten; ze zijn veelal hun naam. De vrouw van de werkeloze Somberman heet Bezig. Je ziet het conflict meteen opdoemen. Zijn angstige vriend Domoor. Blufkaak kom een paar keer voorbij. Hij is de vader van kraker Lubbe (een naam die verschillende vage associaties oproept). Die dan weer bevriend is met de kunstenaar Professor Knoert die bij hem in het kraakpand woont en iets groots wil maken een constructie van de stad als fata morgana, maar toch tastbaar. De kunstenaar heeft daarvoor wel een groter atelier nodig. En er is barmeisje Soeza. Er zijn ook gewoon Harry, Piet, en Tinus. Hoewel hun namen zijn gewoon, maar zij niet (wie eigenlijk wel).

Het verhaal van de stad is flinterdun. Het Warenhuis waar Somberman is ontslagen – met 500 anderen - wordt gekraakt en hij doet mee als woordvoerder van de kraak om het ontslagen personeel te vertegenwoordigen. Maar als de ME komt dan verlaten de krakers vrijwillig het pand: “de daad is gesteld, het heeft geen zin hier nog langer te blijven.” Kortom wat wel een symbolische actie is gaan heten. Hier tegen 'het kapitalistische roofdier'. Somberman legt zich daar niet bij neer: “Voor de revolutie moet je vechten. Dacht je dat je het cadeau kreeg?,” roept hij de krakers achterna en stelt een daad.

Het leven van Somberman wordt groter door die actie. Door zich te weren, door de dingen niet zonder hem te laten gebeuren, door een paar uitspattingen, krijgt hij energie. De zoutzak van eerder is onherkenbaar veranderd.

Het geschenk heeft een opgewekter einde dan ik me herinnerde. In de de afgelopen veertig jaar in mijn hoofd ontstane versie van Somberman sprong hij van het dak van de Bijenkorf, pardoes en met een fatale smak de Warmoes straat in. Op de vraag waarom mijn brein het “uiterst leesbare proza” (tekst achterop) zo verbouwde? Daarop heb ik geen antwoord.